Brandstof

“Mijn ambitie is om maatschappelijke impact te maken door middel van kunst en cultuur. Hoe kan je beleid en bedrijfscultuur zo samenbrengen, dat de visie doorstroomt in alle facetten van de organisatie. Dat daar ook draagvlak voor ontstaat en het daadwerkelijk iets teweegbrengt. Daar word ik blij van.”

Na zijn studie Media en Entertainment Management, werd het Jarmil al snel duidelijk dat er veel potentieel schuilt in kunst en cultuur voor het maken van maatschappelijke impact. Tijdens zijn eerste baan in de cultuursector, als floormanager bij Bijlmer Parktheater, zag hij de impact van interculturele programmering. Zijn vuurtje om op langere termijn in de cultuursector te willen werken, werd aangewakkerd.

“Kunst en cultuur gaat in essentie over verhalen. Dat maakt het voor mij zo interessant: verschillende verhalen, perspectieven en culturen. Soms omdat het gewoon heel mooi is, maar ook vaak omdat ik er persoonlijk wat aan heb en het me op een andere manier naar mezelf laat kijken. En dus ook naar de mensen om me heen. Toen ik dat ervaarde dacht ik: daar wil ik zelf ook iets mee doen.”

Inmiddels bekleedt Jarmil verschillende zakelijke rollen, onder meer als zakelijk directeur bij Stichting Productiehuis Noord en creative producer bij Untold. Ook werkte hij tot voor kort als zakelijk leider bij Worm Rotterdam.

Wie ben je en wat doe je?
Ik zie mezelf allereerst als iemand die verbinding zoekt en in verbinding staat met alles dat is en leeft. Ik probeer zoveel mogelijk van het leven te genieten en zoveel mogelijk te leren tijdens het leven. Dat vertaalt zich in wat ik doe; ik hou ervan om te reizen, om dingen te onderzoeken, te lezen, kennis op te doen, te bevragen. De culturele sector speelt daarin voor mij een grote rol. Door kunstproducties te bezoeken, of dat nou een theaterstuk is, een film of muziek, raak ik geïnspireerd. Ik blijf mezelf graag ontwikkelen, terwijl ik tegelijkertijd dichtbij mezelf blijf. Dat is denk ik in een notendop wie ik ben.

Wat ik doe: Op dit moment werk ik als zakelijk directeur bij Stichting productiehuis Noord, een formalisatie van een burgerbeweging. Daarnaast ben ik als creative producer betrokken bij theatergezelschap bij Untold, waar we verhalen vertellen vanuit de Afrikaanse diaspora om die meer op de kaart te zetten. En tot voor kort werkte ik als zakelijk leider bij Worm Rotterdam.

Wanneer kwam je voor het eerst in aanraking met de cultuursector?
In eerste instantie vanuit mijn studie Media en Entertainment Management. Tijdens mijn studie heb ik veel in de horeca gewerkt, en na m’n studie ben ik al snel ook zelf evenementen gaan organiseren. Toen ik afstudeerde en weer terug wilde naar Amsterdam, waar ik ben opgegroeid, zocht ik werk in loondienst omdat het voor een startende ondernemer nog moeilijk was (en is) om een woning te vinden. Ik werkte parttime als bedrijfsleider bij de Melkweg en daarnaast ging ik werken als floormanager bij het Bijlmer Parktheater. Ik zag hoe zij veel artiesten programmeerde uit gemarginaliseerde groepen. Ik vond dat heel interessant omdat ik perspectieven en kunst zag die non-conform waren. Dat waren mijn eerste stappen in de culturele sector.

Wat raakt jou zo in kunst en cultuur?
Dat kunst in essentie over verhalen gaat. Dat maakt het voor mij zo interessant: verschillende verhalen, perspectieven, culturen. Soms omdat het heel mooi is, maar ook vaak omdat ik er persoonlijk wat aan heb en het me op een andere manier naar mezelf laat kijken. En dus ook naar de mensen om me heen. Toen ik dat ervaarde dacht ik: daar wil ik zelf ook iets mee doen

Heb je wel eens overwogen om zelf maker te worden? Of trok de zakelijke kant je direct?
Vroeger heb ik veel muziek gespeeld en heb zelfs bij een jeugdtheaterschool een poetry circle gestart, maar het voelde voor mij niet alsof ik daarvan mijn werk wilde maken. Met zakelijk leiderschap had ik dat eerlijk gezegd ook niet direct. Al was het uiteindelijk een heel bewuste keuze om daarmee te starten. Na mijn periode als floormanager bij Bijlmer Parktheater heb ik eerst een tijd gewerkt als productieleider bij Fringe Festival. Door in de culturele sector klussen te doen als productieleider leerde ik om teams samen te stellen, om de juiste mensen bij elkaar te brengen. Ik ervaarde hoe het is om in een rol te zitten waarin je impact kan hebben, waarin je economische ontwikkelingsmogelijkheden kan verdelen. Dat vond ik heel interessant. En toen ontstond bij mij ook het proces: hoe kan ik dit op grotere schaal doen? Niet enkel voor een project, maar op langere termijn en met meer maatschappelijke impact, door middel van kunst en cultuur. Dat was en ís mijn wens. En ik realiseerde me dat je daar in de rol van zakelijk leider eigenlijk meer in kan betekenen. Dus ik besloot dat ik dat wilde doen. En die kans kwam eerder op mijn pad dan ik had gedacht!

Hoe ging dat dan?
De stap naar zakelijk leider kwam voor mij in de coronapandemie. Ik deed toen veel freelance werk als productieleider, maar er was op dat moment geen werk. Toen ben ik gaan nadenken over hoe ik mezelf zag over een aantal jaar. Veel van mijn loopbaan bestond tot dan toe uit dingen die op mijn pad waren gekomen en ik wel of niet koos te doen. Door dat gedwongen rustmoment in 2020, kon ik echt even stilstaan bij de vraag: hoe wil ik dat mijn pad eruitziet? Toen kwam de maatschappelijk impact die ik wil maken met kunst en cultuur steeds weer naar voren. Mijn ambitie was op dat moment om binnen vijf jaar zakelijk leider te worden. Minder dan een half jaar na die beslissing werd ik, nadat Chantelle Rodgers mij voorstelde aan Janpier Brands (voormalig directeur van Worm), gevraagd voor de positie als junior zakelijk leider bij Worm. Zo’n positie is best een uitzonderlijke kans. Er werd veel aandacht besteed aan talentonwikkeling en maatschappelijke impact.

Hoe heb je je ontwikkeld in die rol als zakelijk leider? Wat is het verschil met toen je binnenkwam?
Toen ik binnenkwam waren er verschillende uitdagingen. Allereerst natuurlijk om het vak te leren, en in mijn rol als zakelijk leider te groeien. Er kwamen veel nieuwe onderwerpen op me af. De tweede uitdaging was om te werken in een voornamelijk witte organisatie. Daar had ik daarvoor een tijd bewust niet voor gekozen. Mijn ervaring is dat ik dan toch ook met andere thema’s te maken krijg en niet enkel met de inhoud die bij m’n rol hoort. Werkinhoudelijk heb ik heel veel kunnen leren. Mijn netwerk is gegroeid, ik heb met veel mensen kunnen spreken, en zowel binnen als buiten de organisatie geleerd over de inhoud van het vak zakelijk leider. En natuurlijk over hoe de sector werkt. Wat betreft de tweede uitdaging: ik noemde het zojuist een kans die ik heb gekregen om bij Worm te mogen instromen en zo heb ik het ook altijd gezien. Tegelijkertijd bracht dat voor mij ook het gevoel met zich mee dat ik iets moest bewijzen, en dat ik moest leveren. Er wordt veel gesproken over kansengelijkheid. Een collega bij productiehuis Noord, die noemde kortgeleden het woord keuzegelijkheid en dat bleef me bij. Eigenlijk zoeken mensen niet naar kansen, maar naar keuzes. Je kan misschien pas echt van gelijkheid spreken als je de keuze kan maken om iets te gaan doen wat je wil. En je niet afhankelijk bent van een kans die je wel of niet krijgt. Dat vind ik een interessante gedachte. Die realisatie maakte dat ik anders in mijn werk ben gaan staan. Ik werd me steeds bewuster van hoe de balans te vinden tussen mijn eigen belangen en de belangen van de organisatie waar ik voor werk. Dat is een proces waar ik nu in zit. En eigenlijk vind ik dat een heel fijn uitgangspunt om vanuit te leren. Het geeft meer zelfvertrouwen. Bewustwording was daarin voor mij stap één, en van daaruit ontwikkel je het zelfvertrouwen om zelf de regie te nemen. Ook al blijft dat uiteraard altijd een samenspel met je omgeving.

Hoe zie jij jouw rol als zakelijk leider in een organisatie?
Een groot deel van de dingen die ik bij Worm deed, had te maken met Human Resources en financiën. Ik ben veel bezig geweest met beleid, en hoe dat bij het dna van Worm past. Hoe we onze doelen konden bereiken, zonder afstand te doen van de identiteit. Worm zat destijds ook in het eerste jaar als BIS gezelschap, dus dat was een interessante ontwikkeling. Hoe kan je je als non-conforme organisatie verhouden tot bepaalde voorwaarden die daarbij komen kijken? Daarin deed ik beleidsvoorstellen, maar was ook operationeel bezig met onderwerpen als verzuim, begrotingen, schrijven van subsidieaanvragen en kijken naar een gezonde financieringsmix.

Wat bedoel je met non-conforme organisatie?
Bij Worm gaat dat met name over verbinding zoeken met communities die op andere plaatsen minder of geen plek krijgen. En om te kijken hoe je die kan faciliteren vanuit hun eigen behoefte en niet zozeer vanuit een vooropgezet concept, of werkwijze. Worm probeert daarin te leren van de communities en te kijken hoe ze een plek kunnen krijgen binnen Worm om kunstproducties te maken vanuit hun eigen waarden. De programmeurs zijn ook voornamelijk ambassadeurs, die dat proces faciliteren.

En hoe ziet jouw rol als zakelijk directeur en creative producer eruit?
Bij Stichting Productiehuis Noord ligt de focus op kunstproducties die ontstaan uit maatschappelijke ontwikkelingen die betrekking hebben tot Amsterdam Noord. Daar ben ik voornamelijk bezig met de financiële administratie. Het is een kleine en jonge organisatie en dat betekent dat er nu nog niet zoveel uren beschikbaar zijn. De continuïteit bewaken is daar dus nu het belangrijkst. Wel met in het achterhoofd dat we gaan groeien en ik ook aan de slag kan met andere vraagstukken. We voeren nu al veel gesprekken over maatschappelijke ontwikkelingen en hoe we daar als organisatie op in kunnen spelen. Daarin zie ik voornamelijk mijn bijdrage. We leren veel van elkaar!

Untold maakt theaterproducties, maar organiseert ook festivals en evenementen. Als creative producer richt ik me ook daar op de continuïteit. Ik schrijf subsidieaanvragen, verdiep me in plekken om te exposeren, in partnerships. En aan de andere kant denk ik inhoudelijk mee over wat we als organisatie nodig hebben om te ontwikkelen. Maar ook over wat een stuk nodig heeft en wie de juiste mensen zijn om daarbij te betrekken. Ik kijk dan dus ook mee met de programmering en het artistieke deel. Dat inhoudelijke is voor mij erg belangrijk.

Wat vind je zelf het leukst aan het werk dat je nu doet?
Dat gaat toch echt over de ambitie die ik heb: maatschappelijke impact maken door middel van kunst en cultuur. Zodra ik dat kan doen, word ik daar blij van. Bij grotere organisaties gaat dat over visie en beleid. Beleid is hetgeen dat op papier staat, maar er is ook altijd een bedrijfscultuur. Hoe je die twee dingen samen kan brengen, zodat de visie doorstroomt in alle facetten van de organisatie en er ook draagvlak voor is, dat boeit me enorm. Daar gaat ook mijn vuurtje van branden. Met name als je ook echt het resultaat ervan ziet.

Wat vind je uitdagend in je werk?
Ik doe mijn werk erg vanuit mijn eigen persoonlijke waarden. En die zijn non-conform. Daarmee bedoel ik dat ik mezelf steeds afvraag: wat ik denk en wat ik doe, komt dat vanuit mezelf of vanuit conditionering? En daarin ben ik steeds dichter bij m’n authenticiteit gekomen. Ik kwam er toen achter dat de manier waarop ik naar de wereld kijk niet altijd past bij “de norm” of “de status quo”. De uitdaging binnen mijn werk is dus om mezelf te verhouden tot bepaalde kaders die worden geschept in de werkpraktijk. En me bewust te zijn van waar ik impact wil maken, en hoe. Je kan dat niet op alle vlakken doen die je zou willen. Dus ik stel mezelf altijd de vragen: Wat daag ik uit? Wie daag ik uit? En wanneer? Ik stap daarin vaak in een spiegelende rol. Dat kan uitdagend zijn, omdat dit ook altijd veel van je vraagt en een persoonlijk proces voor jezelf teweegbrengt. Dus het is dan belangrijk om een afweging te maken tussen de impact die ik wil maken en de impact die het op mij persoonlijk heeft. Wat pak ik zelf op, en wat kan een ander wellicht ook oppakken.

Wat is jouw ambitie voor de toekomst?
Ik zou heel graag een cultureel initiatief willen starten in Amsterdam Zuid-Oost, waar ik zelf vandaan kom. Daar zie ik veel maatschappelijke ontwikkelingen, waarbij ik denk dat kunst en cultuur een hele positieve impact kunnen hebben. Ik verdiep mezelf al enige tijd in bewegingen als Harlem Renaissance, Négritude en Kamiriithu Community Education and Culture Centre, waarbij kunst, cultuur en maatschappelijk impact verweven zijn in het dna van de organisatie. Het is mijn ambitie om zoiets ook hier in Nederland te starten.

Wat had je zelf eerder willen weten?
Eigenlijk niets! Ik geloof dat alles wat je gaandeweg leert van waarde is voor je proces. Natuurlijk waren veel dingen nieuw, maar juist het leren was voor mij ook heel waardevol. Ik vind het tof om onvoorziene dingen op mijn pad te krijgen, of tegen dingen aan te lopen en ze daardoor uit te vinden. Dat zijn belangrijke ontwikkelingsmomenten en die had ik niet willen missen.

Wat is jouw advies aan startend zakelijke talenten?
Blijf dichtbij jezelf! De zakelijke rol kan er een zijn met veel verantwoordelijkheden. Vertrouw op jezelf en geef jezelf de ruimte om te leren. Je hoeft niet alles in één keer goed te doen, ook al heb je die verantwoordelijkheden. Vraag hulp, zowel voor dingen die je niet weet, als voor dingen die je wel weet. Wees open naar je omgeving en reik uit naar je netwerk als je iets wil bereiken. Vooral voor mensen uit gemarginaliseerde groepen is het belangrijk om actief te netwerken, mensen te benaderen en ze te vragen of ze je kunnen helpen in contact komen met anderen. Op die manier kan je zelf keuzes maken over hoe je je pad wilt bewandelen als zakelijk talent.

Deze blog is geschreven door Salien Lisa Oosterman.